به نقل از «قدس آنلاین»

نشان خانه دوست

تاریخ انتشار: ۱۴ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۲۳۲۷۳۳

برای ما زائران امروزی، حرم مطهر ائمه و امامزادگان(ع) با تصویر ضریحی مشبک پیوند خورده است، در حالی که در گذشته‌های دور، پیش از نصب ضریح، صندوق‌هایی بر مدفن این بزرگان نصب می‌شده؛ صندوق‌هایی که آن‌ها را به نام صندوق مزار می‌شناسیم. آن‌طور که پژوهش‌ها می‌گویند پیشینه ساخت صندوق مزار خیلی روشن نیست. این‌طور برداشت می‌شود با قدرت گرفتن سلسله‌های شیعی مانند آل‌بویه در ایران شرایطی فراهم شد که دوستداران اهل‌بیت(ع) بتوانند به مزارها توجه بیشتری نشان دهند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

برخی پژوهشگران می‌گویند ساخت صندوق سابقه بیشتری از ساخت ضریح دارد و این نمادها به نوعی باعث و بانی شکل‌گیری نمادهای مشخص‌تر و باشکوه‌تری مانند ضریح‌ها شده‌اند. صندوق‌های مزار معمولاً از جنس چوب، سنگ و... بوده‌ و به عنوان نشانی روی مرقد امامان معصوم(ع)، امامزاده‌ها، مشاهیر و سلاطین نصب می‌شده‌اند. به کمک این صندوق‌ها مزار بالاتر از سایر قبور قرار می‌گرفته و این‌گونه هم زودتر تشخیص داده می‌شده و هم به نوعی محترم و عزیز شمرده می‌شده است. صندوق های مزار  گویی نشانی بر خانه دوست بوده‌اند تا به زائران کمک کنند، زودتر به دیدار برسند. سازندگان این صندوق‌ها یا سفارش‌دهنده‌های آنان معمولاً تزئیناتی را روی آن‌ها اضافه می‌کردند، تزئیناتی که بسته به دوران نصب آن‌ها متفاوت بوده‌اند.

به رسم اردات

در این میان، مرقد مطهر علی بن موسی‌الرضا(ع) نیز مستثنا نبوده و صندق‌هایی که شمارشان به عدد چهار می‌رسد در دوره‌های مختلف بر این مرقد مطهر قرار گرفته‌اند. هرچند گفته می‌شود در خصوص مرقد مطهر امام رضا(ع) در قرن سوم و نیمه نخست قرن چهارم هجری اطلاعات دقیقی وجود ندارد، با وجود این، آثاری مانند اسرارالتوحید محمد منور یا تاریخ نشابور اطلاعاتی از این مزار مطهر به ما می‌رسانند و می‌گویند سابقه نصب نخستین صندوق در حرم مطهر رضوی به نیمه دوم قرن چهارم هجری می‌رسد. دومین صندوق مزار علی بن موسی‌الرضا(ع) را به نام انوشیروان زرتشتی می‌شناسند. او که مردی زرتشتی‌مسلک از اهالی اصفهان بود، پس از دیدن کرامتی از امام هشتم(ع) مسلمان شد و در سال ۵۰۰ هجری قمری صندوقی با روکش نقره برای مزار این امام اهدا کرد. زمان نصب این صندوق نیمه اول قرن ششم و دارای دو متر و ۱۹ سانتیمتر طول، یک متر و ۱۸ سانتیمترعرض و یک متر و ۲۰سانتیمتر ارتفاع بوده و یکی از نشانه‌های معروفش چهار ترنج نقره‌ای است.

کتیبه‌های زرین عباسی

آنچه در منابع در خصوص این صندوق وجود دارد هم قابل توجه است. به‌طور مثال در جامع‌التواریخ در اواخر قرن هفتم آمده، یکی از سرداران متمرد حاکم خراسان به نام ایغورتای پس از حمله به مشهد توس و غارت آن، چهار ترنج نقره منصوب بر بالای صندوق را کنده و به یغما می‌برد. این توصیف از آن نظر اهمیت دارد که علاوه بر تأیید وجود صندوق بر مزار، در خصوص شکل ظاهری آن هم توضیحاتی داده است. سال ۷۳۴ ابن‌بطوطه از خراسان و شهر مشهد دیدن و از صندوق چربی بر مزار امام یاد می‌کند که سطح آن با صفحات نقره پوشیده شده است. همین توضیحات در کلایخو که حدود۸۰ سال بعد به مشهد می‌آید هم دیده می‌شود. او نیز مرقد امام(ع) را تابوتی که در طلا و نقره گرفته شده، توصیف می‌کند.

سومین صندوق را به نام صندوق عباسی می‌شناسند. این صندوق از جنس چوب با روکش و میخ‌های طلاست که سال ۱۰۲۲ هجری قمری روی مرقد نصب شد. گفته می‌شود این صندوق دارای تزئینات متعدد و گرانبهایی بود که پس از گذر سال‌ها در سال ۱۳۱۱ به علت فرسودگی از روی مضجع شریف برداشته شد. نکته جالب درباره این صندوق، شعری است که با مضمون «اگر سگی ز سگان خدا توانم بود/ به روز حشر شفیع روز جزا توانم بود» بر بدنه‌اش حک شده است. این صندوق همچنین دارای لوح‌های زرینی است. متن کتیبه‌های این صندوق که از جنس طلاست توسط علیرضا عباسی، خطاط معروف دوره صفوی نوشته شده است. از تزئینات دیگر این صندوق می‌توان به چهار عدد قبه در چهارگوشه‌اش اشاره کرد. به نظر می‌رسد متولیان برای حفظ این صندوق تلاش کرده‌اند؛ نشان به آن نشان که این اثر در دوره‌های افشاریه و قاجاریه مرمت شده است. اما زمان بر آن‌ها پیروز شده و عمر همجواری ۲۸۹ساله این صندوق با مرقد مطهر علی بن موسی‌الرضا(ع) بالاخره به دلیل از هم پاشیدگی ارکان آن به سر آمده است.

ارادت حجارباشی

شاید به همین دلیل باشد که صندوق چهارم مزار علی بن موسی‌الرضا(ع) دیگر از جنس چوب نیست و سازندگان سراغ سنگ‌های مرمر رفته‌اند. این صندوق سنگی از سنگ مرمر شاندیز به رنگ سبز لیمویی است که «حاج حسین حجارباشی زنجانی» سال ۱۳۱۱ شمسی آن را تهیه و بر مرقد منور امام رضا(ع) نصب کرد. این صندوق ۶۸ سال بر مدفن امام رضا(ع) قرار داشت تا در سال ۱۳۷۹ برچیده و به جای آن سنگ مرمر سبز رنگی نصب می‌شود. از دیگر ویژگی‌های این صندوق، وجود چراغ برقی ۵۰۰ شمعی داخل آن بود که در شب‌های میلاد روشن می‌شد و به صندوق جلوه خاصی می‌داد. این صندوق تا سال ۱۳۷۹ بر مزار امام نصب بود تا اینکه در جریان تعویض ضریح چهارم برداشته و به جای آن، سنگ مرمر سبز رنگی نصب می‌شود.

در نگارش این مطلب از اطلاعات مقاله«پیشینه صندوق‌ها و صندوق پوش‌های مرقد امام رضا(ع)» بهره گرفته شده است.

فاطمه عامل نیک

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: حرم مطهر رضوی تاریخچه حرم کتیبه هنر حجاری علی بن موسی الرضا ع امام رضا ع مرقد مطهر صندوق ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۲۳۲۷۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بهره مندی هشت روستای مجتمع امام علی (ع) شهرستان کرمانشاه از آب آشامیدنی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز کرمانشاه، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان کرمانشاه زمان آغاز فعالیت‌های پروژه روستایی را از تیرماه سال ۱۴۰۱ در دولت سیزدهم عنوان کرد و گفت: آبرسانی به ۸۲۰ روستای استان در قالب پروژه‌های ملی، استانی و قرارگاه محرومیت‌زدایی امام حسن مجتبی (ع) در حال انجام است. وخدماتی که در دو سال گذشته در حوزه محرومیت‌زدایی انجام شده معادل اقدامات ۱۵ سال گذشته است.
داودی با اشاره به اینکه دو پروژه آبرسانی مجتمع امام علی (ع) یک و دو برای شهرستان کرمانشاه در حال اجرا است گفت: وی با اشاره به اینکه آبرسانی به ۳۲۵ روستا در استان آماده افتتاح و بهره‌برداری است

وی افزود: از این تعداد ۲۱۰ روستا در قرارگاه محرومیت‌زدایی توسط سپاه و ۱۱۵ روستا در قالب پروژه ملی و روستایی اجرا شده که طی یک یا دو ماه آینده افتتاح می‌شوند.

وی گفت: در حوزه آبرسانی روستایی تاکنون ۶۲۵ کیلومتر لوله گذاری و ۱۵۳ باب مخزن، ۴۹ باب ایستگاه پمپاژ احداث و ۴۶ چاه حفر شده و در مجموع ۴۵ هزار نفر از آب شرب بهره‌مند خواهند شد.

داودی با اشاره به اینکه دو پروژه آبرسانی مجتمع امام علی (ع) یک و دو برای شهرستان کرمانشاه در حال اجرا است افزود: پروژه مجتمع امام علی (ع) یک، یک حلقه چاه عمیق حفر، ۲۱ باب مخزن و پنج باب ایستگاه پمپاژ احداث و ۸۰ کیلومتر لوله گذاری انجام شده است.

وی با بیان اینکه با افتتاح این پروژه بیش از ۲۰۰۰ هم استانی از آب شرب پایدار بهره‌مند خواهند شد گفت: این روستاییان هیچ نوع دسترسی به آب آشامیدنی نداشتند و تاکنون آبرسانی سیار داشته یا از چشمه‌های محلی غیربهداشتی استفاده کرده‌اند و اکنون برای نخستین بار از آب سالم و شبکه آب و خطوط انتقال منتفع می‌شوند.
داودی با بیان اینکه این روستا‌ها آخرین روستا‌های شهرستان کرمانشاه منتهی به شهرستان اسلام‌آباد غرب هستند افزود: از ۱۸ روستای مذکور هشت روستا امروز از آب شرب بهره‌مند شدند و آبرسانی به ۱۰ روستای دیگر نیز تا پایان اردیبهشت افتتاح خواهد شد؛ که با افتتاح این طرح‌ها بیش از دوهزار هم استانی برای نخستین بار از آب سالم و شبکه آب شرب پایدار بهره‌مند شدند؛ که هیچ نوع دسترسی به آب آشامیدنی نداشتند و آبرسانی سیار یا از چشمه‌های محلی غیربهداشتی استفاده کرده‌اند.
وی مدول دوم تصفیه‌خانه فاضلاب کرمانشاه ۱۴۰۴ وارد مدار می‌شود گفت: که در واقع یکی از پروژه‌های مهم و مطالبات جدی این کلانشهر محسوب می‌شود که از نظر مسائل بهداشتی، زیست محیطی و صنعتی بسیار اثرگذار خواهد بود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان کرمانشاه گفت: تصفیه فاضلاب ۳۲۴ هزار نفر از جمعیت شهر کرمانشاه در مدول شمالی این تصفیه خانه در حال انجام است و نیاز کرمانشاه این است که دو تصفیه خانه ۴۰۰ هزار نفری نیز ساخته شود.
وی عنوان کرد: اکنون مدول دو تصفیه خانه فاضلاب با ظرفیت ۴۰۰ هزار نفر در حال ساخت است و آخرین تکنولوژی‌های جهان در حوزه تصفیه فاضلاب با بالاترین امکانات در آن استفاده خواهد شد.
داودی با اشاره به اینکه ظرفیت این تصفیه‌خانه ۶۷ هزار مترمکعب در شبانه‌روز است و بخش‌هایی از کرمانشاه را تحت پوشش قرار می‌دهد گفت: ساخت این تصفیه خانه در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ شروع شده و با توجه به اینکه مصوبه سفر رئیس جمهور بوده و اعتباری به آن تخصیص داده شده اکنون ۲۴ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.